آزمایشگاه پاتوبیولوژی یک واحد مهم در حوزه پزشکی و علوم زیستی است که به بررسی و تحلیل تغییرات پاتولوژیکی در نمونه‌های بیولوژیکی از انسان یا دیگر سازمان‌های زنده می‌پردازد. پاتوبیولوژی به تفسیر تغییرات مرتبط با بیماری‌ها، آسیب‌ها، و علائم بیماری‌ها در افراد می‌پردازد. در اینجا به برخی از کارهایی که در آزمایشگاه پاتوبیولوژی انجام می‌شود پرداخته می‌شود:
1. برش و ایجاد نمونه‌های بافت: پاتولوژیست‌ها نمونه‌های بافتی از اعضاء بدن را برش می‌زنند تا بتوانند تحت میکروسکوپ تغییراتی که در آنها رخ می‌دهد را بررسی کنند. این نمونه‌ها معمولاً از جراحی‌ها، بیوپسی‌ها یا ارتقاء‌یافته‌های مرده بافت‌ها به دست می‌آیند.
2. نگرش تحت میکروسکوپ: نمونه‌های بافتی که برش شده‌اند، تحت میکروسکوپ برای مشاهده تحت بزرگنمایی قرار می‌گیرند. این تحلیل به پاتولوژیست‌ها اجازه می‌دهد تا تغییرات در سلول‌ها، بافت‌ها، و اعضاء را بررسی کنند.
3. تشخیص بیماری‌ها: پاتولوژیست‌ها با استفاده از تجزیه و تحلیل نمونه‌های بافتی می‌توانند بیماری‌های مختلف را تشخیص دهند. این شامل تشخیص سرطان، بیماری‌های التهابی، عفونت‌ها، و سایر اختلالات پاتولوژیکی است.
4. تحلیل خون و سایر نمونه‌های بیولوژیکی: پاتوبیولوژیست‌ها همچنین تحلیل نمونه‌های خون، ادرار، مدفوع، و سایر نمونه‌های بیولوژیکی را انجام می‌دهند تا اطلاعاتی در مورد وضعیت سلامت فیزیکی فرد یا تشخیص بیماری‌ها به دست آورند.
5. پژوهش و آموزش: آزمایشگاه پاتوبیولوژی نقش مهمی در تحقیقات علمی و آموزش دارد. پاتولوژیست‌ها می‌توانند به پژوهش‌های پزشکی و توسعه روش‌های تازه برای تشخیص و درمان بیماری‌ها کمک کنند و همچنین دانش به دانشجویان پزشکی و دانشجویان پاتولوژی منتقل کنند.
به طور خلاصه، آزمایشگاه پاتوبیولوژی مکانی است که تخصص‌های مختلف علوم پزشکی و زیستی را با هم ترکیب می‌کند تا برای تشخیص و درمان بیماری‌ها و تحلیل تغییرات پاتولوژیکی در انسان و دیگر سازمان‌های زنده کمک کند.
ازمایشگاه ایران، آزمایشگاه پاتوبیولوژی در آمل یکی از مجهزترین آزمایشگاه ها در سراسر کشور می باشد.
پیشنهاد مطالعه: چه آزمایش هایی برای ریزش مو گرفته می شود؟
تفاوت پاتولوژی و پاتوبیولوژی چیست؟
آزمایشگاه پاتولوژی و پاتوبیولوژی دو عنصر متفاوت در زمینه پزشکی و علوم زیستی هستند و در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. در ادامه تفاوت‌های اساسی بین این دو مفهوم را توضیح می‌دهم:
1. پاتولوژی:
– پاتولوژی به علم مطالعه بیماری‌ها و تغییرات پاتولوژیکی در سازمان‌های زنده (مانند انسان) اشاره دارد. این علم بررسی تغییرات در سلول‌ها، بافت‌ها، و اعضاء بر اثر بیماری‌ها، آسیب‌ها، عفونت‌ها، و سایر عوامل را شامل می‌شود.
– پاتولوژیست‌ها معمولاً نمونه‌های بافتی را تحت میکروسکوپ بررسی کرده و تغییرات پاتولوژیکی را تشخیص می‌دهند. آنها همچنین می‌توانند تحلیل‌های نمونه‌های بیولوژیکی از ادرار، خون، و مایعات دیگر انجام دهند.
2. پاتوبیولوژی:
– پاتوبیولوژی به مفهوم تخصصی‌تری اشاره دارد و به تحلیل و تشخیص تغییرات پاتولوژیکی در نمونه‌های بافتی از انسان یا دیگر سازمان‌های زنده می‌پردازد. به عبارت دیگر، پاتوبیولوژی فرعی از پاتولوژی است.
– پاتوبیولوژیست‌ها به تحلیل نمونه‌های بافتی متخصص هستند و معمولاً در آزمایشگاه‌های پاتوبیولوژی کار می‌کنند. خرید سیانید سدیم آنها به تفسیر تغییرات در بافت‌ها، تومورها، و غیره می‌پردازند و معمولاً در تشخیص سرطان‌ها و اختلالات بافتی تخصص دارند.
به طور خلاصه، پاتولوژی به عنوان یک علم کلی مطالعه تغییرات پاتولوژیکی در سازمان‌های زنده را شامل می‌شود، در حالی که پاتوبیولوژی به تحلیل نمونه‌های بافتی و تشخیص تغییرات در این نمونه‌ها معطوف است و به عنوان یک زیرشاخه مهم در پاتولوژی مطالعه می‌شود.
بخش های مختلف آزمایشگاه پاتوبیولوژی
آزمایشگاه پاتوبیولوژی به عنوان یک واحد تخصصی در حوزه پزشکی و زیست‌شناسی، از بخش‌های مختلف تشکیل شده است که هر یک وظایف و مسئولیت‌های خاصی را در تحلیل نمونه‌های بافتی و تشخیص تغییرات پاتولوژیکی انجام می‌دهند. برخی از بخش‌های مهم آزمایشگاه پاتوبیولوژی عبارتند از:
1. برش‌زنی (Histology): این بخش مسئول برش‌زنی نمونه‌های بافتی است. تکه‌های نازک از بافت‌ها با استفاده از میکروتوم و برش‌زن‌های مهارت‌دار برش می‌خورند. سپس برش‌ها روی اسلاید‌های شیشه‌ای قرار می‌گیرند تا تحت میکروسکوپ قابل مشاهده باشند.
2. رنگ‌آمیزی (Staining): برای مشاهده بهتر تغییرات بافتی، برش‌های بافتی با رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی می‌شوند. ادکلن مگاماره این رنگ‌آمیزی به پاتولوژیست‌ها اجازه می‌دهد تا اجزای مختلف بافت‌ها را تشخیص دهند و تغییرات را بیشتر مورد بررسی قرار دهند.
3. ایمونوهیستوشیمی (Immunohistochemistry): این بخش برای تشخیص و تعیین ویژگی‌های مخصوص سلولی در نمونه‌های بافتی استفاده می‌شود. از آن به عنوان یک روش افزایشی برای تشخیص انواع تومورها و اختلالات بافتی استفاده می‌شود.
4. سیتولوژی (Cytology): این بخش به بررسی سلول‌ها می‌پردازد و معمولاً از نمونه‌های مایعاتی مانند سیتولوژی مزاجی (سیتولوژی مزاجی)، سیتولوژی ادراری، و سیتولوژی اسمیر (سیتولوژی پاپ‌اسمیر) برای تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌کند.
5. آزمایش‌های مولکولی (Molecular Testing): این بخش مسئول انجام تست‌های مولکولی مانند PCR (رآکشن زنجیره‌ای پلیمراز) و فلوئورسانس در معرض نور (FISH) برای تشخیص ژنتیکی بیماری‌ها و مشخص کردن مارکرهای مولکولی در نمونه‌هاست.
6. مدیریت اطلاعات پاتولوژی (Pathology Information Management): این بخش مسئول نگهداری و مدیریت اطلاعات پاتولوژیکی مربوط به نمونه‌ها و گزارش‌های پاتوبیولوژیکی است.
7. تشخیص تصویری (Image Diagnosis): این بخش به استفاده از تصاویر اخذی از نمونه‌های بافتی برای تشخیص تغییرات پاتولوژیکی می‌پردازد. این شامل تصاویر رادیولوژیکی، سونوگرافی، و تصاویر میکروسکوپی می‌شود.
همه این بخش‌ها در آزمایشگاه پاتوبیولوژی به منظور تشخیص و تحلیل تغییرات پاتولوژیکی در نمونه‌های بافتی و سایر نمونه‌های بیولوژیکی مشغول به کار هستند. این تیم متخصصان به پزشکان و متخصصان دیگر در تشخیص بیماری‌ها و تصمیم‌گیری‌های درمانی ارزشمندی ارائه می‌دهند.
تجهیزات مورد استفاده در آزمایش پاتوبیولوژی چیست؟
آزمایش پاتوبیولوژی از تجهیزات مختلفی برای برش‌زنی، رنگ‌آمیزی، تحلیل میکروسکوپی، و تجزیه و تحلیل نمونه‌های بافتی و سلولی استفاده می‌کند. تجهیزات مورد استفاده در آزمایش پاتوبیولوژی عبارتند از:
1. میکروتوم (Microtome): این دستگاه برای برش نمونه‌های بافتی به نازکی‌های میکرومتری یا میکرونی استفاده می‌شود. نمونه‌های بافتی را برش می‌زند تا زیر میکروسکوپ قابل مشاهده باشند.
2. میکروسکوپ نوری (Light Microscope): این دستگاه برای مشاهده نمونه‌های بافتی و سلولی زیر نور نوری استفاده می‌شود. میکروسکوپ نوری معمولاً دارای عدسی‌های مختلف برای بزرگنمایی نمونه‌ها است.
3. میکروسکوپ الکترونی (Electron Microscope): میکروسکوپ الکترونی برای بررسی ساختارهای بسیار ریزتر و نازکتر از میکروسکوپ نوری استفاده می‌شود. این دستگاه از پرتوهای الکترونی برای تصویربرداری استفاده می‌کند.
4. میکروتوم انجمادی (Cryostat): این دستگاه برای برش نمونه‌های بافتی به حالتی که منجمد شده‌اند (با استفاده از اتانول مبرد) استفاده می‌شود. این نمونه‌ها برای بررسی تغییرات سریع بافتی مفید هستند.
5. دستگاه‌های رنگ‌آمیزی (Staining Equipment): برای رنگ‌آمیزی نمونه‌های بافتی و سلولی از رنگ‌های مختلف استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها شامل اسلاید رنگ‌آمیزی و واحدهای اتوماتیک رنگ‌آمیزی هستند.
6. دستگاه‌های ایمونوهیستوشیمی (Immunohistochemistry Equipment): برای تشخیص و تعیین ویژگی‌های مخصوص سلولی در نمونه‌های بافتی از تکنولوژی‌های ایمونوهیستوشیمی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها شامل واحدهای انتشار و برچسب‌زنی آنتی‌بادی‌های مخصوص هستند.
7. دستگاه‌های مولکولی (Molecular Equipment): برای انجام تست‌های مولکولی مانند PCR (رآکشن زنجیره‌ای پلیمراز) و فلوئورسانس در معرض نور (FISH) برای تشخیص ژنتیکی بیماری‌ها و مشخص کردن مارکرهای مولکولی استفاده می‌شود.
8. دستگاه‌های تصویربرداری (Imaging Equipment): این دستگاه‌ها برای ثبت و ذخیره تصاویر نمونه‌های بافتی و سلولی برای مطالعات تصویری و گزارش‌دهی استفاده می‌شوند.
همچنین، تجهیزات ایمنی و مواد شیمیایی مورد نیاز برای پیش‌پردازش نمونه‌ها و روند کار در آزمایشگاه پاتوبیولوژی نیز مهم هستند. این تجهیزات باعث ایجاد یک محیط کاری امن و تمیز برای پرسنل آزمایشگاه و حفظ کیفیت نمونه‌ها می‌شوند.